عمل بای پس معده چیست و چگونه انجام می گردد؟ - 1000 جزیره

عمل بای پس معده چیست؟

جراحی بای پس معده یکی از روش های کاهش وزن است که برای درمان چاقی مفرط و کنترل بیماری های مرتبط با آن استفاده می شود. این جراحی به کاهش ظرفیت معده و تغییر مسیر جذب غذا منجر می شود. درنتیجه، کالری کمتری دریافت می کنید و به سرعت لاغر می شوید.

انواع عمل بای پس معده

امروزه جراحی Roux-en-Y با روش های مختلفی انجام می شود که از رایج ترین آن ها می توان به بای پس معده کلاسیک و عمل مینی بای پس معده اشاره نمود.

در جراحی کلاسیک، 2 آناستوموز یا اتصال (یکی بین معده و روده و یکی بین قسمت فوقانی و تحتانی روده) وجود دارد. اما در مینی بای پس معده یا بای پس معده تک آناستوموز، جراح فقط یک اتصال بین معده و روده ایجاد می نماید.

در هر 2 روش، مقدار غذایی که می توانید بخورید کاهش می یابد. با این حال، جراحی کلاسیک در مقایسه با مینی بای پس معده پیچیده تر است و احتمالا عوارض بیشتری دارد.

چه کسانی به عمل بای پس معده احتیاج دارند؟

الزامات جراحی Roux-en-Y مشابه سایر جراحی های چاقی است. به طور کلی، اگر یکی از موارد زیر در خصوص شما صدق کند، احتمالا کاندیدای مناسبی برای این جراحی محسوب می شوید:

• به چاقی کلاس III مبتلا هستید؛ یعنی شاخص توده بدنی (BMI) شما بالاتر از 40 است. BMI از تقسیم وزن (برحسب کیلوگرم) بر مجذور قد (برحسب متر) به دست می آید.
• BMI حداقل 35 دارید و هم زمان به حداقل یک بیماری مرتبط با چاقی مبتلا هستید.
• به علت چاقی به دیابت نوع 2 مبتلا شده اید. از آنجا که عمل بای پس معده روی تنظیم قند خون تاثیر مثبت دارد، ممکن است برای کنترل دیابت به برخی از افراد چاق که BMI بالاتر از 30 دارند، توصیه شود.

به یاد داشته باشید که جراحی Roux-en-Y برای همه افراد مبتلا به چاقی مفرط مناسب نیست. بنابراین به غیر از آنالیز BMI، باید یک فرآیند غربالگری گسترده را طی کنید و با تیمی از متخصصان مراقبت های بهداشتی دیدار داشته باشید. تیم پزشکی باید مطمئن شود که شما:

• تا سرانجام عمر متعهد به تغییر سبک زندگی خود هستید. جراحی ابزاری قدرتمند برای کاهش وزن است. اما اگر روش غذا خوردن خود را برای همواره تغییر ندهید، کارساز نخواهد بود. به عبارت دیگر، ممکن است دوباره چاق شوید.
• از نظر جسمی و روحی برای جراحی آماده شده اید. شما آزمایش های پزشکی استاندارد را انجام می دهید تا مطمئن شوید که جراحی برایتان ایمن است. بعلاوه ممکن است از نظر سلامت روان و مصرف الکل یا دخانیات غربالگری شوید.
• در گذشته سایر روش های کاهش وزن را امتحان نموده اید. جراحی به کسانی توصیه می شود که نمی توانند با رژیم غذایی و ورزش وزن کم نمایند. گاهی اوقات ضروری است قبل از جراحی تحت نظارت تیم پزشکی یک رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزشی منظم را امتحان کنید.

نحوه کار جراحی بای پس معده

جراحی Roux-en-Y اثرات درمانی خود را با تغییر سیستم گوارش اعمال می نماید. به عبارت دیگر، اصطلاح Roux-en-Y به معنی به شکل Y است. در این روش، جراح معده و روده کوچک شما را به 2 قسمت تقسیم نموده و بخش های نو را به گونه ای به هم متصل می نماید که شبیه Y به نظر می رسند.

در عمل بای پس معده، پزشک قسمت عملکردی معده را به یک کیسه کوچک تبدیل نموده و آن را با استاپلر (منگنه) از سایر قسمت های معده جدا می نماید. به همین علت، مقدار غذایی که معده شما می تواند در خود جای دهد، محدود می شود.

در مرحله بعد، پزشک کیسه معده نو را به بخش پایینی روده کوچک متصل می نماید. درنتیجه، وقتی غذا از دستگاه گوارش عبور می نماید، بیشتر معده و قسمت اول روده کوچک را دور می زند. این موضوع باعث می شود دستگاه گوارش نتواند تمام مواد مغذی (یا کالری) موجود در غذا را جذب کند.

چگونه برای عمل بای پس معده آماده شویم؟

در هفته های منتهی به عمل جراحی، احتمالا از شما خواسته می شود فعالیت بدنی را آغاز کنید و مصرف دخانیات را کنار بگذارید. بعلاوه درست قبل از عمل ممکن است در رژیم غذایی شما و داروهایی که می توانید مصرف کنید، محدودیت های خاصی اعمال شود.

عمل بای پس معده چگونه انجام می شود؟

جراحی Roux-en-Y با بیهوشی عمومی و در 90 درصد موارد به روش لاپاراسکوپی که یک تکنیک کم تهاجمی است، انجام می شود. جراحی لاپاراسکوپی شامل ایجاد سه تا پنج برش کوچک در شکم است که طول هر کدام از آن ها به حدود نیم اینچ (1/2 سانتی متر) می رسد. جراحی با برش های کوچک به معنی خونریزی یا درد کمتر و بهبودی سریع تر است. با این حال، برخی از افراد ممکن است برای مدیریت شرایط خاص خود به جراحی باز احتیاج داشته باشند.

در طول جراحی چه اتفاقی می افتد؟

اولین گام در روش Roux-en-Y این است که جراح بخش فوقانی معده را با استاپلر از سایر قسمت های آن جدا می نماید. کیسه حاصل تقریبا به مقدار یک تخم مرغ یا گردو است و حدود یک اونس (30 گرم) گنجایش دارد.

سپس جراح روده کوچک را به 2 قسمت تقسیم می نماید تا بخش پایینی آن را بالا بیاورد و به کیسه کوچک معده متصل کند. این کار باعث می شود غذا از کیسه معده مستقیما وارد بخش تحتانی روده کوچک شود. در مرحله آخر، پزشک شاخه فوقانی روده کوچک را دوباره به بخش پایین تر آن وصل می نماید.

اکنون روده کوچک 2 شاخه دارد که یکی از آن ها به کیسه کوچک فوقانی معده و دیگری به بخش دوم معده ختم می شود. شاخه اول به عبور غذا یاری می نماید، در حالی که شاخه دوم (دوازدهه یا اثنی عشر) محل ترشح شیره های گوارشی تولیدشده در پانکراس (لوزالمعده) و کیسه صفرا است. شیره های گوارشی در روده با غذا مخلوط می شوند و به شما اجازه می دهند غذای خود را به درستی هضم کنید.

مراقبت های بعد از عمل بای پس معده

جراحی Roux-en-Y بین 2 تا چهار ساعت طول می کشد. پس از آن احتمالا یک تا 2 روز در بیمارستان خواهید ماند. بعلاوه قبل از اینکه برای برگشت به سر کار آماده شوید باید چند هفته در خانه استراحت کنید. مدت زمان استراحت به شرایط سلامتی و سرعت بهبودی شما بستگی دارد و به وسیله پزشک معین می شود.

پس از جراحی ضروری است تا 6 هفته از فعالیت بدنی شدید بپرهیزید و تا 12 هفته از یک رژیم غذایی سختگیرانه پیروی کنید. علاوه بر این، باید در ماه ها و سال های بعد به طور منظم نزد تیم پزشکی بروید. متخصصان شرایط سلامتی شما و روند کاهش وزن تان را آنالیز می نمایند و دستورالعمل های ضروری در خصوص رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی را به شما ارائه می دهند.

بعد از جراحی بای پس معده باید از چه نوع رژیمی پیروی کنیم؟

تا چند ماه پس از جراحی Roux-en-Y باید دستورالعمل های غذایی خاصی را رعایت کنید. چرا که دستگاه گوارش شما در حال بهبودی است. از سوی دیگر، به علت کاهش مصرف غذا ممکن است در معرض خطر کمبود مواد مغذی باشید.

بلافاصله پس از جراحی می توانید از غذاهای مایع بهره ببرید، اما مجاز به خوردن غذاهای جامد نیستید. سپس به تدریج رژیم غذایی خود را از مایعات به غذاهای پوره شده و غذاهای نرم تغییر می دهید. در نهایت، بعد از بهبودی کامل دستگاه گوارش، تیم پزشکی به شما اجازه می دهد به سراغ غذاهای سفت بروید.

دستورالعمل های غذایی ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. اما به طور کلی شامل موارد زیر هستند:

• مصرف حداقل 64 اونس (1/9 لیتر) مایعات در روز: عمل به این توصیه می تواند چالش برانگیز باشد. چون هم حجم معده کاهش پیدا نموده است و هم به شما توصیه می شود همراه غذا از مایعات استفاده نکنید. با این حال، هیدراته نگه داشتن بدن برای جلوگیری از عوارض جانبی ناخوشایند مانند حالت تهوع و یبوست بسیار مهم است.
• مصرف حداقل 100 گرم پروتئین در روز: پروتئین مهم ترین درشت مغذی ای است که برای قوی ماندن و جلوگیری از کاهش توده عضلانی به آن احتیاج دارید.
• مصرف روزانه مکمل غذایی: شما باید تا سرانجام عمر از مکمل بهره ببرید. چون دستگاه گوارش تان نمی تواند به تنهایی مواد مغذی ضروری از جمله آهن، کلسیم و ویتامین B12 را به مقدار کافی از غذا جذب کند.
• پرهیز از مصرف غذاهای سرشار از قند و نشاسته: همه کسانی که به تناسب اندام خود اهمیت می دهند باید مصرف این نوع غذاها را کاهش دهند. با این حال، رعایت این نکته بعد از جراحی Roux-en-Y اهمیت بیشتری دارد. چون ورود مقدار زیادی کربوهیدرات (قند) به روده کوچک می تواند به عوارض جانبی آزاردهنده مثل سوء هاضمه و تغییر سریع سطح قند خون منجر شود.

مزایای عمل بای پس معده

سال ها است که محققان در خصوص جراحی Roux-en-Y تحقیق می نمایند. در طولانی مدت، این جراحی در مقایسه با بسیاری از روش های کاهش وزن با بیشترین مقدار موفقیت همراه است. تحقیقات نشان می دهد که کاهش وزن ناشی از جراحی Roux-en-Y قابل توجه است و تا چند دهه ثابت می ماند.

علاوه بر این، جراحی Roux-en-Y به درمان بیماری های مرتبط با چاقی یاری می نماید، به طوری که برخی از بیماران می توانند داروهای خود را قطع نمایند. این بیماری ها عبارتند از:

• دیابت نوع 2
• فشار خون بالا
• بیماری قلبی
• سکته مغزی
• آپنه انسدادی خواب
• بیماری رفلاکس اسید معده به مری (GERD)
• ناباروری

جراحی Roux-en-Y بعلاوه می تواند توانایی شما را برای انجام فعالیت های روزمره افزایش دهد که این امر به بهبود کیفیت زندگی تان یاری می نماید.

عوارض و خطرات عمل بای پس معده

در کوتاه مدت، عوارض عمل بای پس معده شبیه سایر جراحی ها است و شامل موارد زیر می شود:

• عفونت زخم
• خونریزی بیش از حد
• واکنش به داروی بیهوشی

این جراحی ممکن است عوارض خاص تری هم داشته باشد که عبارتند از:

• فتق: این عارضه زمانی رخ می دهد که یکی از اندام های داخلی شما از شکاف دیواره عضلانی که آن را احاطه نموده است، بیرون بزند.
• انسداد روده کوچک: بافت اسکار می تواند باعث باریک شدن یا انسداد روده شود.
• نشت آناستوموز (نقطه اتصال): اگر نقطه اتصال نشت کند، می تواند به عفونت جدی در داخل حفره شکم منجر شود.

در موارد، احتمال مرگ در اثر عمل بای پس معده وجود دارد.

عوارض طولانی مدت جراحی بای پس معده

جراحی هایی که باعث تغییر دستگاه گوارش می شوند ممکن است عوارض خاصی ایجاد نمایند. از این عوارض می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• سندرم دامپینگ: مجموعه ای از علائم است که به علت ورود سریع غذا از معده به روده کوچک رخ می دهد. تقریبا 50 درصد کسانی که جراحی کاهش وزن انجام می دهند علائم سندرم دامپینگ را تجربه می نمایند. این علائم شامل حالت تهوع، اسهال، کرامپ شکم و افت قند خون هستند و معمولا با گذشت زمان برطرف می شوند.
• سوء جذب و سوء تغذیه: جراحی Roux-en-Y عمدا باعث سوء جذب در روده کوچک می شود تا کالری دریافتی شما را کاهش دهد. بنابراین اگر مراقب نباشید و به طور منظم مکمل مصرف نکنید، ممکن است به کمبودهای تغذیه ای دچار شوید.
• رفلاکس صفرا: اگر جراحی بر دریچه پیلور (دریچه بین معده و روده کوچک) تاثیر بگذارد، عملکرد آن را مختل می نماید. در صورتی که دریچه پیلور به درستی بسته نشود، رفلاکس صفرا رخ می دهد. در این شرایط، صفرایی که کیسه صفرا برای یاری به هضم غذا به روده کوچک می فرستد، به سمت معده برمی شود. رفلاکس صفرا باعث فرسایش معده می شود و خطر ابتلا به گاستریت (ورم معده) و زخم معده را افزایش می دهد.
• سنگ کیسه صفرا: کاهش وزن سریع باعث می شود مقدار زیادی کلسترول برای پردازش به کبد برود. سپس کبد کلسترول اضافی را همراه با صفرا به کیسه صفرا می فرستد. بنابراین کلسترول در کیسه صفرا انباشته می شود و سنگ های صفراوی کلسترولی را تشکیل می دهد. سنگ کیسه صفرا همواره مشکل ساز نیست. اما اگر حرکت کند و در مجاری صفراوی گیر بیفتد، می تواند خطرناک باشد. پزشک ممکن است پس از جراحی برای جلوگیری از این عارضه به شما دارو بدهد.
• زخم دستگاه گوارش: کسانی که جراحی Roux-en-Y انجام می دهند بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به زخم معده یا اثنی عشر (قسمت ابتدایی روده کوچک) هستند. برای جلوگیری از این امر، پزشک به شما توصیه می نماید از سیگار کشیدن یا مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) بپرهیزید.
• افزایش وزن مجدد: اگر روش غذا خوردن خود را اصلاح نکنید، ممکن است کیسه کوچک معده به مرور زمان بزرگ شود و غذای بیشتری را در خود جای دهد. این اتفاق می تواند به برگشت وزن از دست رفته منجر شود.

هزینه عمل بای پس معده

هزینه عمل جراحی بای پس معده به عوامل مختلفی مثل نوع جراحی، تجربه پزشک، موقعیت جغرافیایی، امکانات بیمارستان، آزمایش های مورد احتیاج و… بستگی دارد.

کلام سرانجامی

عمل بای پس معده یا Roux-en-Y تاثیر زیادی روی وزن بدن دارد. با این حال، برای دوام نتایج حاصل از آن باید انتخاب های غذایی هوشمندانه داشته باشید و به طور منظم ورزش کنید.

عمل Roux-en-Y مانند هر جراحی دیگری ممکن است با عوارض طولانی مدت همراه باشد. با خودمراقبتی و پیروی از دستورات پزشک می توان از بروز این عوارض جلوگیری کرد. اگر می خواهید بدانید که کاندیدای مناسبی برای این نوع جراحی محسوب می شوید یا خیر، با پزشک مشورت کنید.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منابع: my.clevelandclinic, mayoclinic